Zijn leven
Sierd Geertsma, de kunstschilder uit Appelscha
Sierd Geertsma en Appelscha zijn op velerlei wijze met elkaar verweven: hij werd op 16 juli 1896 in Appelscha geboren als zoon van Tjeerd Geerts Geertsma en Wietske Geertsma - de Vries. Al vanaf 1859 oefenden de Geertsma’s van generatie op generatie het vak van huisschilder uit in Appelscha. Door zijn lichamelijke handicap - hij had aan beide handen slechts één vinger - vroeg de bovenmeester van de lagere school zich af hoe dat nou moest met Sierd op school. Zijn ouders deelden die zorg niet en lieten zien dat de kleine Sierd (zich ondanks z’n handicap) uitstekend kon redden onder andere door beide handen te gebruiken; als kleuter maakte hij met krijtjes en potlood al tekeningen op stalen van behangpapier.
Op school viel al snel op dat Sierd goed kon leren en mooi kon schrijven. Maar zijn aangeboren gevoel voor vormgeving en kleur bleef in eerste instantie onopgemerkt. Echter uit een schetsboek uit 1910 blijkt dat het latente kunstenaarschap van Sierd toen al aan de dag trad. Na de lagere school kreeg Sierd nog bijles van de bovenmeester die zijn talent inmiddels al had ontdekt en er voor zorgde dat hij in 1913 naar de Kunstacademie Minerva in Groningen kon. Na het behalen van het diploma van de kunstacademie, bleef Sierd in Groningen wonen en bekwaamde hij zich in de aan de schilderkunst verwante activiteiten. Hij vond tijdelijk werk als lithograaf en later werkte hij een aantal jaren zowel in Groningen als later in Appelscha als zelfstandig reclametekenaar.
Terug in Appelscha
Na 10 jaar in de grote stad te hebben gestudeerd en gewerkt, had Sierd genoeg van het stadsleven en hij besloot in 1923 weer terug te keren naar zijn geboorteplaats en ouderlijk huis in Appelscha.
In 1931 betrok Sierd samen met zijn moeder, die sinds 1928 weduwe was, een nieuwe woning aan de Bruggelaan te Appelscha. In deze woning had Sierd een ruim atelier op de bovenverdieping aan de achterzijde met veel licht en een fraai en vrij uitzicht over de grote moestuin en de daarachter gelegen weilanden. Na het overlijden van zijn moeder in 1939 bleef de vrijgezel gebleven schilder tot september 1983 in het huis wonen en werken. Naast het reclametekenwerk, waarmee hij gedeeltelijk in zijn levensonderhoud voorzag, ging hij zich steeds meer wijden aan de vrije schilderskunst. Om inspiratie op te doen trok hij - op de fiets - vaak de vrije natuur in die volop aanwezig was in Appelscha en omgeving. Hij had speciale belangstelling voor historische objecten, observeerde bijzondere mensen en dieren en opmerkelijke verschijnselen in de natuur die hij dan ook verbeelde in zijn werk. Over de na de oorlog opkomende recreatie, had Sierd Geertsma gemengde gevoelens. Enerzijds steunde hij de activiteiten van de VVV-Appelscha door voor hen een grote reclameaffiche te ontwerpen, anderzijds was hem de toestroom van recreanten een doorn in het oog vanwege de verstoring van de stilte en de natuurgebieden.
De laatste jaren van zijn leven bracht Sierd Geertsma door in het Verzorgingstehuis “Sinnehiem” te Haulerwijk, waar hij op verpakkingsmateriaal met viltstiften karikaturen van personeelsleden tekende. De medewerkers vonden dat prachtig en Sierd had er plezier in.
Op 21 oktober 1985 overleed hij na een kort ziekbed.
Zijn werk
In het artistieke werk van Sierd Geertsma komt zijn liefde voor de natuur en vooral het landschap van het Drents- Friese Wold, sterk tot uitdrukking. Hij doet inspiratie op tijdens zijn vele fiets- en wandeltochten door de bossen, de heidevelden en de duinen in en rondAppelscha. Op veel van zijn kleur(krijt)tekeningen, olieverfschilderijen, aquarellen en houtsneden worden landschappen, historische gebouwen of bijzonder objecten weergeven die ook nu nog bestaan of herkenbaar zijn.
Vanwege zijn sociaal maatschappelijke betrokkenheid heeft Sierd ook oog voor de mens. Vooral het noeste werk en het vaak harde en armoedige bestaan van arbeiders op de veen- en zandgronden, brengt hij op diverse schilderijen op aangrijpende wijze tot uitdrukking.
De reclametekeningen van Sierd laten zijn grote tekenvaardigheid zien en hierin komen ook zijn gevoel voor humor en taal naar voren: het reclamewerk kenmerkt zich door een fraai samenspel tussen beeld en tekst, waarvoor hij dikwijls door hemzelf ontworpen letters of een grappige kaligrafie gebruikt.
In meerdere werken van Sierd komt zijn fantasie tot leven: hij schildert vreemde menselijke en dierlijke wezens, feeërieke gestalten, onwerkelijke of angstaanjagende taferelen, droom- en spookbeelden, soms met een mystieke of religieuze inslag.
Ook gaat Sierd het experiment niet uit de weg. Integendeel, hij gebruikt soms bijzondere materialen zoals diverse kleuren zand waarmee hij strak gestileerde afbeeldingen maakt.
Verder experimenteert hij met vormen en kleuren en “componeert” hij bijzondere schilderijen waarop talloze in elkaar overlopende/vervlochten mensen, dieren, kinderkopjes of vogels te ontwaren zijn. Curieus is dat het niet uitmaakt hoe een paar van deze schilderijen worden bekeken: als ze andersom worden gedraaid zie je weer en meer andere vogels en kinderkopjes!
Ook als illustrator voor onder andere het maandblad It Heitelân en van een kalender van De Stellingwarver Schrieversronte, oogst Sierd veel waardering. Een deel van zijn grafische- en tekenwerk bestaat uit houtsneden en op houtsnede techniek gebaseerde inkttekeningen met sterke licht-donker contrasten en een soepele lijnvoering. In de jaren vijftig ontwikkelt Sierd Geertsma een voorkeur voor het werken met verschillende krijtsoorten. Daarmee creëert hij onder meer enkele zeer fraaie en gedetailleerde werken met paddenstoelen.
Herkenbare stijl
Sierd Geertsma is nooit een navolger geworden van een bepaalde kunststroming, hoewel sommige kunstcritici hem door zijn heldere kleurgebruik en bijzondere techniek, onder de stroming van het neo-impressionisme rekenen. Feit is dat Geertsma in de behandeling van zijn onderwerpen en door zijn uiteenlopende stijlen en gehanteerde technieken, altijd authentiek blijft en een onmiskenbare eigen en herkenbare stijl heeft.
Sierd Geertsma leidde een sober en enigszins teruggetrokken leven. Zijn werken beschouwde hij als het ware als zijn kinderen; hij kon er slechts met moeite afstand van doen als iemand een schilderij wilde kopen. Werken waar hij bijzonder aan gehecht was waren niet te koop. Hij schonk op latere leeftijd een belangrijk deel van zijn collectie aan Museum Smallingerland/Drachten. Daarvoor had hij een aantal werken geschonken aan het Fries Museum te Leeuwarden. Een deel van het oeuvre is in het bezit van familieleden en particulieren. De “Stichting Leven en werk van de beeldend kunstenaar Sierd Geertsma”, heeft inmiddels een achttal werken door aankoop of schenking verworven uit particulier bezit. Deze werken zijn in bruikleen gegeven aan het Museum Smallingerland/Drachten.